Het is een jaar geleden dat Dirk weg gegaan is. Ongeveer. Over dat jaar als alleenstaande werkende moeder met twee kleintjes, kan ik veel zeggen. Maar ik kan ook zeggen dat ik wat dingen geleerd heb. Bij deze:
1. Het mechanisme van de breedbeeldtv.
In onze samenleving lijkt men er vaak van uit te gaan dat je zelf veel invloed hebt op wat er in je leven gebeurt, dat er altijd een keuze is die je kan maken. Gedeeltelijk is dat zo. Ik heb gemerkt dat je mentale instelling veel uitmaakt. De tijden dat ik daar geen controle meer over heb doordat ik vermoeid ben of weer een tegenslagje te verwerken heb gekregen, ben ik een ‘vogel voor de kat’. Anderzijds zijn er ook gewoon dingen die je niet kan kiezen. Onze samenleving is nogal gericht op tweeverdieners, en als je dan als alleenstaande vrouw alleen de rekeningen moet betalen, is dat gewoon niet makkelijk, hoe je het ook draait of keert. Kinderen hebben eigenaardige slaappatronen en worden heel de winter door ziek. Niets aan te doen, vooral niets in te kiezen. De combinatie werk-gezin is stevig in onze samenleving. Dat geldt bij uitstek voor alleenstaande ouders en daar kan je met alle shortcuts ter wereld weinig aan veranderen.
Vroeger dacht ik vaak bij vrienden die in de problemen zaten dat ze zichzelf bij elkaar moesten rapen, er iets aan doen, en hun schouders er onder zetten. Ik voel dat veel mensen zo denken. Ik denk ook zo over mezelf: dat ik me bij elkaar moet rapen, iets moet doen en mijn schouders er onder zetten.
Maar er is een punt dat al je veerkracht op is. Dan kan je zelfs oplossingen die binnen handbereik liggen, zelfs niet meer aanraken. Dan denk je er niet meer aan de telefoon te nemen en iemand om hulp te vragen. Dan kan je niet meer rustig en helder denken, niet meer relativeren en beseffen dat het volgende week of volgende maand anders kan zijn. Of volgend jaar desnoods. Het is een punt waarop je alle contacten met de buitenwereld gaat opzeggen en afzeggen omdat je je schaamt en omdat je geen energie hebt. Het is een punt waarop je de boel begint te belazeren omdat je je schaamt. Dan antwoord je ‘prima’ als mensen vragen hoe het gaat, bijvoorbeeld en ben je blij dat je niet in huilen bent uitgebarsten.
Het is een heel akelig punt. Een punt waarop je stil valt. Een punt waarop een onbetrouwbare man daten nog beter lijkt dan nog meer avonden alleen. Een punt waarop een nieuwe jurk kopen niet meer uitmaakt, want je komt toch niet rond en die jurk maakt het verschil al niet meer en je hebt tenminste iets om aan te doen op de date met de onbetrouwbare man. Haha.
Wees gerust: meestal hou ik mijn verstand erbij, en ik heb niet eens één hand nodig om mijn ‘kemels’ van het afgelopen jaar te tellen. Maar ik heb vaak gedacht aan de cliché-uitspraken die er over armen gedaan worden. Geen geld voor eten en wel een breedbeeld tv. Dat soort schampere opmerkingen. Ik kan op dit moment perfect in het mechanisme van de breedbeeldtv komen, ook al is de situatie natuurlijk nog heel anders.
2. Stoppen met werken is niet voor iedereen de oplossing.
Als het niet goed gaat, rennen we naar de dokter en halen we een ziektebriefje. Voor sommige mensen is dat een oplossing, en met name mensen waarbij het probleem zich situeert rond het werk, of rond vermoeidheid, …. Voor mij was het nooit een echte oplossing, omdat a. het leven met kleine kinderen toch altijd doorgaat, dus even niet werken is geen garantie op rust en b. mijn werk een domein is waar ik nog wat energie uit haal omdat ik het graag doe en er soms trots op kan zijn en c. ik het soort werk heb dat blijft liggen als ik weken niet ga werken.
Mijn werk is moeilijk te combineren met de zorg voor mijn kinderen. Ik krijg van dezelfde vrienden steevast dezelfde opmerking: zoek iets makkelijks, ga desnoods in de supermarkt werken. Maar als ik dat doe, kan je me wegdragen, gegarandeerd. Moet ik me daar schuldig om voelen? Moet ik me daar stom door voelen? Ik weet het oprecht niet meer.
3. Een crisis is een olievlek.
Het begint met je relatie die stuk gaat. Je krijgt je niet meer georganiseerd om te kunnen gaan werken, waardoor je daar in de problemen komt. Je kan niet meer ‘meedoen’ aan sociale activiteiten met vrienden (doordat je niet telkens babysit kan nemen, je het financieel niet trekt of omdat je te verdrietig bent en geen zin hebt in een avond met koppels), en je merkt dat je er voor veel mensen gewoon uit valt. Je familie helpt je, maar dat wordt hen op een gegeven moment te veel en samen met wat onuitgesproken spanningen en een erfenisje van het verleden, wordt dat ook een conflict waardoor dat contact weg valt. Je hebt geen energie om dat op te lossen, dus de radiostilte wordt oorverdovend. Je bent een verdrietige mama bij momenten en het is moeilijk om het fijn te hebben met de kinderen, waardoor je je zo vaak schuldig voelt. (…)
Er is niet veel nodig om in een situatie te komen waarin je het gevoel hebt alleen te staan, verdrietig en moe te zijn en weinig oplossingen te zien. Het begint ergens en breidt zich heel snel uit.
4. Logische oplossingen zijn enkel logisch en makkelijk vanuit het buitenperspectief.
‘School je om en ga een knelpuntberoep doen als je hier niet meteen werk kan vinden.’
‘Kom eens een weekje bij mijn gezin logeren.’ (Erg lief, maar een week bij een koppel met drie kinderen is niet de rust die ik nu nodig heb.)
‘Doe een ijzerkuurtje en ga eens naar de dokter.’
‘Begin een relatie met X, dan ben je niet meer alleen.’ (O, goede motivatie!)
‘Ga eens een paar maanden niet meer werken.’
‘Kijk, ik vond deze vacature voor je.’ (Een baan waar ik kippevel van krijg als ik er aan denk dat ik het zou moeten doen.)
Vast allemaal lief bedoeld, maar een gouden raad voor iedereen die kwistig gouden raad uitdeelt: HOU DAARMEE OP. Vanuit buitenperspectief lijkt alles een pak simpeler dan als je het echt moet doen. Je weet vast niet half wat er allemaal meespeelt aan factoren in een situatie. En de persoon aan wie je gouden raad verstrekt, is vast niet zo dom dat hij of zij er niet zelf op gekomen zou zijn, als het echt zo simpel was. Denk je niet?
5. Goede tijden, slechte tijden.
Ik dacht vaak dat het leven ups en downs kent en dat na een slechte periode een goede volgt. Omdat je dat verdiend hebt.
Ik denk dat er factoren kunnen zijn die maken dat een situatie verandert. Bijvoorbeeld een nieuwe relatie beginnen kan veel uitmaken, net als een professionele verandering, … Het feit is dat die dingen niet echt heel realistisch zijn als het niet goed gaat. Net dan zijn je kansen op verandering ook ‘afgesloten’ of toch minstens zwaar bemoeilijkt, omdat je zo met overleven bezig bent dat je in een eventuele nieuwe relatie niets te bieden hebt, of dat je als sollicitant met wallen onder de ogen een te verwarde indruk geeft om een nieuwe baan binnen te halen.
Zaak is dat je vaak structurele oplossingen nodig hebt in een levenscrisis, wat niet altijd realistisch is op het moment dat je omver geblazen bent door het leven zelf.
Dat gegeven, het olievlekmechanisme en het jammere feit dat er geen simpele oplossingen zijn, maakt dat mensen heel lang in een heel vervelende situatie kunnen zitten. Ik ben zelf op zoek naar het knopje dat ik kan omzetten om het tij te keren, maar ik ben heel bang dat dat knopje niet bestaat.
Maar dan kan je natuurlijk nog steeds proberen kijken naar de goede dingen. Wat je geleerd hebt van zo een situatie bijvoorbeeld. Bij deze. Ik zal niet zo makkelijk meer oordelen. Van mij krijg je geen goede raad meer. Maar ik kan nu wel naast je komen zitten, luisteren en er gewoon zijn. Denk ik.
En ze leefden nog groen en gelukkig 