Over energie, zelftwijfel en waar ik naar toe wil

Een tijdje geleden vroeg iemand of ze me mocht interviewen in het kader van een loopbaanoriëntatiegesprek. Ik vond het een bijzondere ervaring. Meestal ben ik immers degene die interviewt. Geïnterviewd worden maakt dat een aantal dingen die je wel weet over jezelf, plots in woorden zitten en daarmee meer helder en afgebakend zijn. Ik deel graag een stukje uit het interview.

Wat geeft jou zoveel energie dat je zo vroeg kunt opstaan, lange dagen kunt maken, en werk en 4 kinderen kunt combineren?

Grappige vraag :). Ik heb het gevoel dat ik al heel mijn leven veel te weinig energie heb. Dat ik meer dan een gemiddeld mens moe ben en rust nodig heb.

Maar als je het zo bekijkt dan heb ik sinds ik zelfstandige ben inderdaad meer energie. En dat heeft te maken met het creëren van mijn eigen omstandigheden. Ik hoef geen vergaderingen uit te zitten die vooral draaien om de profileringsdrang van een informeel leider. Ik zit niet meer in een kantoortuin waar ik door alle prikkels om me heen amper een vijfde kon doen op een dag van wat ik nu doe. Ik maak mijn eigen keuzes. Ik ben introvert en ik breng tijd alleen door: tijd om te schrijven, dingen te bedenken, … En dat levert alleen maar veel energie op. Ik doe nu meer dingen die me energie geven op een manier die me geen energie kost.

Hoe ga je om met zelftwijfel, bijvoorbeeld in een creatief proces?

Ik ervaar dat als extreem pijnlijk. Eerst is er de flow van iets maken, iets creëren. Met die energie kan ik het in de wereld zetten. En dan is het plots out in the open, en twijfel ik aan wat ik gedaan heb. Voel ik me stom, schaam ik me, denk ik dat niemand er op zit te wachten. Dat ging bijvoorbeeld zo bij de Tiny Podcast, waarin ik elke weekdag een gedachte deel. Op een bepaald moment was ik echt kapot van zelftwijfel. Wat had ik nu weer gedaan?
Dan komt er een fase waarin ik me heel erg ga richten op prikkels van buitenaf: hoeveel luisteraars zijn er? Laten ze reacties achter? Tot ik daar bijna gek van word en me herinner dat het me daar nooit om te doen was. In het geval van de Podcast wou ik graag iets maken, iets  in de wereld zetten. Mijn doel was nooit een bepaald aantal luisteraars bereiken.

Dan komt het besef dat het voor mij dus al ‘geslaagd’ is. Dat het work in progress mag zijn. Dat ik er van mezelf in mag groeien. Dat dat ook is wat ik mijn studenten zeg. Dan wordt het rustiger in mijn hoofd en ontspan ik meer. En gek genoeg beginnen er dan leuke reacties binnen te druppelen die bevestigen dat de Podcast voor sommigen een meerwaarde is. Dat raakt me dan, maar ik ben er niet meer afhankelijk van. 

Ik denk dat zelftwijfel ook een functie heeft maar dat je moet proberen je er niet door te laten verlammen. Iets maken, iets in de wereld zetten, zoals een bedrijf, een cursus, een podcast, een tekst, is altijd akelig kwetsbaar. Daar kom ik niet onderuit. Ik groei in me manifesteren, in van mezelf mogen besluiten dat ik er mag zijn en dat ik dingen mag maken en delen. Een mooi voorbeeld daarvan is dat ik in het begin van de Tiny Podcast snel praatte en vaak afklokte op 7 minuten of minder. Een vriendin sprak me aan en herinnerde me dat de podcast bedoeld is voor bij een kopje koffie of de was opvouwen. Ze zei letterlijk: je wil die koffie toch ook niet naar binnen kappen? 

Vond ik zo grappig en waar. En ik realiseerde me dat ik snel praatte omdat ik bang was mensen hun tijd te verspillen. Terwijl ik nu probeer er te zijn vanuit rust en de ruimte gewoon in te nemen. Het is aan anderen om te beslissen of ze daarnaar willen luisteren of niet.

Waar wil je nog verder komen, in je ontwikkeling?

Ik wil heel graag nog meer werken vanuit mijn intuïtie, vanuit wat mij te doen staat. Ik neem nu vaak nog opdrachten aan vanuit angst. Of zoektocht naar een bepaald prestige (een grote opdracht bijvoorbeeld, of een opdracht voor een hippe organisatie). Terwijl dat misschien net te ver van me af ligt en me verstrikt doet geraken in allerlei processen die stroperig zijn en niet bij mij passen.

Ik zou graag vanuit vertrouwen vertrekken, de kleine dingen doen die bij mij passen. Tijd overhouden om tijdens mijn lunchpauze te gaan wandelen of naar de film te gaan. Goed voor mezelf zorgen in plaats van er een hardloopwedstrijd van te maken.

---

Vrijdag vertelde ik in de Tiny Podcast over de observatie van een ander gezin in Amsterdam: ‘De oudste wil niet poseren. Ze wil niet lachen. Misschien wil ze gewoon haar taart opeten. Misschien is ze het spuugzat dat ze de hele tijd gefotografeerd wordt door haar vader. Misschien is ze onzeker over dat beginnende puberlijf en die paar kilo’s te veel en vindt ze het confronterend om op de foto te staan.’ (…) Luister hier.

Maandag mocht ik een magisch verhaal vertellen. Als je wil weten waarom je je soms op sleeptouw moet laten nemen, kan je dat hier horen.

En vandaag lees ik voor, over een bijzonder boek in mijn leven. En het gaat ook even over de wolsfvrouw!

En tot slot. Maandag start ik een avondclubje, rond het temmen van de innerlijke criticus. Meer info kan je hier vinden. Een clubje is een cursus waarin je dagelijks een online opdracht doet en van maandag 27 april tot en met 3 mei telkens van 20u30 tot 21u30 deelneemt aan een meeting via zoom, om met elkaar het proces te bespreken. Ik merkte bij het vorige clubje, dat dit een soort oplossing is voor de valkuil van de online cursus, die je vaak met enthousiasme start en dan vervolgens laat liggen en nooit meer afwerkt. De mensen die het vorige clubje hebben gevolgd, hebben veel gehad aan de combinatie zelf opdrachten doen en met elkaar optrekken in het proces. Tot en met morgen kan je nog inschrijven met een korting van 25% met de code ‘nachtuil’. Ik hoop je daar te zien!

Overbodige luxe

O, het is luxe. Naast mij springen de kinderen in het zwembad. De kleintjes slapen. Ik heb al twee boeken gelezen – en nu zijn mijn boeken op en in dit deel van Europa is de zoektocht naar Engelstalige literatuur een hele opgave. Er moet zo weinig. Eten, de was, de afwas, de kinderen wassen, mezelf wassen. Een uitstapje, gisteren gingen we naar een concentratiekamp en vond ik geen woorden om de jongens uit te leggen wat mensen elkaar kunnen aandoen, en waarom. Het schudt alleszins mijn moederschap wakker. Door kinderen te hebben van verschillende leeftijden vergeet ik wel eens wat ik mijn grotere kinderen wil leren en meegeven, want de zorg voor de kleintjes is nog steeds alomvattend. Maar gisteren reed ik met de jongens de heuvels op en af. In de verte zagen we het kamp liggen. Ik kon de oude, zware energie voelen. De jongens liepen met me mee, gingen donkere cellen in en stonden met hun ogen te knipperen bij bedden in kamers die dienden voor zestig mensen.

Vakantie is luxe, en ik ben dankbaar. Maar ik realiseer me weer dat ik niet graag reis (ok, soms is vakantie ook wel lekker). De voorbije jaren dacht ik dat het aan het alleenstaand ouderen lag, dat reizen nog vermoeiender was dan het normale leven thuis. Maar nu ik gepakt heb voor zes, twee dagen auto heb gehad met zes waaronder twee 1-jarigen, mijn weg zoek in vreemde supermarkten en rijd over vreemde wegen, nu weet ik het weer. Ik reis niet zo graag. Ik ben zo ontzettend moe en kijk nu al op tegen de terugreis, het terug in onze plooi vallen thuis.

Tijdens de vakantie valt er slecht nieuws op mijn dak. Een ex-collega had me een klus doorgespeeld die me op het lijf geschreven was, maar de betreffende organisatie had al een andere adviseur onder de arm genomen. Al mijn plannen lijken zo overbodig, zo kwetsbaar, zo stom. Ik ben het moe ‘arm’ te zijn. Geld genoeg in ons huishouden, maar het staat niet op mijn rekening. Ik YNAB me te pletter, om het weinige geld dat er binnen komt bij mij te verdelen over de uitgaven die er zijn voor de kinderen en mezelf. Uiteraard kan ik altijd aankloppen bij de Man en helaas heb ik dat al gedaan tot een bedrag met vijf nullen – zucht. Hij geeft er niet om, ik wel. Het voelt kwetsbaar om afhankelijk te zijn. Maar ook: ik weet dat ik wat kan als adviseur, ik wil eindelijk ook eens wat gaan verdienen met mijn kwaliteiten. Geld is niet zo belangrijk, maar het is alsof ik al jaren de eindjes aan elkaar zit te knopen en niets opbouw, en ik ben op een leeftijd gekomen dat ik graag iets wil opbouwen. En ook: ik weet wat ik kan en wil, maar ik weet niet hoe ik de brug moet slaan tot de vragen die er waarschijnlijk zijn en waarmee ik aan de slag kan. Het is een zoektocht, een puzzel. En zo ver van huis, ver van mijn kleine kantoortje, voelt alles zo absurd en raar aan.

Ik heb nog wat werk bij. Op de zesde vakantiedag zet ik mijn geluidswerende koptelefoon op, neem ik mijn computer, ga ik wat doen. Ik denk aan mijn kantoortje, dat ik voor vertrek zorgvuldig gestofzuigd heb en netjes opgeruimd. Ik tel de dagen voor ik weer daar kan zijn. Alleen, bij mezelf. En tot die tijd, tot die tijd. Hier, nu en morning pages.

Schermtijd

Ok, ik weet het. Het is afgezaagd en iedereen weet het intussen wel, maar ik doe dus het programma ‘The Artist’s Way’. Er zit één opdracht in week vier die heel prehistorisch aandoet. Je wordt namelijk uitgedaagd je lezen te beperken. Haha, stamt dus uit de tijd dat mensen afleiding zochten in boeken, tijdschriften en andere dingen van die categorie. Iets waar veel mensen nu de concentratie voor missen doordat we overgegaan zijn op een nieuwe afleiding, namelijk de smartphone en tablet.

Ik herinner me trouwens wel dat ik in de klas op schoot vaak een boek had liggen om stiekem te lezen als ik klaar was met wat ik moest doen. Vaak betrapt en ruzie gekregen. Toen bestond er nog geen differentiatie ;), en ik weet nog hoe misselijk ik werd van de twee ‘zwaksten’ van de klas die hakkelend lazen en er een eeuwigheid over deden, terwijl wij niets anders mochten doen. Klinkt niet aardig en ik beschouwde hen ook niet als ‘zwak’ natuurlijk, maar als kind wist ik dat het lang zou duren als C. of K. aan de beurt waren, en ik had het leesboek waar we mee bezig waren al drie keer uit ofzo. Ik zat echt op een school waar normaal de norm was en je gestraft werd als je sneller was op een bepaald vlak, en ik ben daar retrospectief kwaad om.

Anyway. Ik heb de uitdaging in een nieuw jasje gestopt, want ik wil liever meer dan minder lezen :). Ik heb mijn schermtijd dus beperkt. Het ziekige is dat iphone daar zelf een toepassing voor heeft bij de instellingen. Je kan dus instellen welke apps je wel of niet wil gebruiken, of hoeveel tijd je maximum met een app of categorie wil bezig zijn (bv categorie social media) of vanaf wanneer tot wanneer je je schermtijd beperkt en in die tijd kan je enkel de apps gebruiken die je zelf toestaat, in mijn geval de bank, het weer, mijn agenda. De Man zegt dat android ook zoiets heeft, maar daar kan ik niet over adviseren.

Wat valt me nu op in dit experiment?

• Het geeft ZO VEEL RUST. Ik was meteen cold turkey gegaan en had een avondlijk uurtje schermtijd ingesteld, dus heb ik een hele dag zonder telefoon geleefd. Het was zo rustig om niet te willen kijken of er nog wat gestuurd was door iemand, iets snel op te zoeken dat toch niet zo belangrijk is als je er over nadenkt of even door wat blogs te scrollen. Dat het niet kon was zo tof. En toen wist ik dat om 21u het slot er af ging. De Man en ik zaten naar een goede film te kijken, maar klokslag 21u was mijn aandacht afgeleid, zelfs al heb ik mijn telefoon niet aangeraakt voor het einde van de film.
• Je ziet pas hoeveel anderen met hun telefoon bezig zijn als je er zelf geen gebruikt. Tja, daar zat ik een kwartier voor de film in het filmhuis, met mijn cappuccino, omringd door mensen met schermen. Of daar zat ik aan tafel met bezoek die snel even beiden wat te regelen hadden op hun telefoon.
• Het is verdraaid lastig :), sociaal gezien. Ik besef nu pas hoeveel dingen er via what’s app gaan, zoals afspraken met andere mama’s over samen koffie en speeldates, afstemming met de Man over het huishouden of allerlei dingen, de buurvrouw die even wil langskomen, een oppas regelen. 1 uur per dag is in mijn geval beter drie keer 20 min, anders moet je bv 23 uur wachten op de reactie van je oppas.
• Ik voelde me bij momenten, hier thuis met de poppies, behoorlijk eenzaam. Vooral omdat de kleinste echt een heel moeilijke periode heeft en ik wel eens stoom wou aflaten bij de Man.
• Ik vind een uur schermtijd per dag nog steeds belachelijk veel als ik er over nadenk , en dat is dus al een beperking.
• Als je jezelf beperkt, vermindert alles. Je verwacht dat je 200 nieuwe appjes hebt als je dan toch het ding aanzet, en dat blijken er dan zes te zijn ofzo. Maw: we zitten elkaar er maar stevig mee op te jagen, vrees ik.

In TAW staat dat ik dit een weekje moet doen. Ik ben nog wat aan het puzzelen over hoe ik dat maximale uurtje wil verdelen over een dag, en ik merk dat het wel eens rommelig wordt (bv de oppas is er niet op het afgesproken uur, of je wil de oppas even vragen of je avondeten voor haar moet voorzien, en in dat soort gevallen kan je natuurlijk heel snel het slot ervan halen). Ook vind ik dat ik het niet kan maken onbereikbaar te zijn als ik niet bij de baby’s ben. Maar voor mij is het duidelijk dat ik dit experiment verder ga zetten, ook als deze week voorbij is.

Prinses tipt nog meer podcasts

De hype hoef ik niet meer uit te leggen. En dat ik kan genieten van een goede podcast zo nu en dan weet u ook al.

Bij deze deel ik graag nog eens mijn laatste ontdekkingen, voor lekker lui luisteren deze zomer:

1. ‘Het Smelt’ van Lize Spit komt integraal uit op podcast. Ik luisterde het eerste gedeelte, goed voor 37 minuten niet erg opbeurend maar erg intrigerend luisteren.
2. Wel erg opbeurend is ‘De verwarde cavia’ van Paulien Cornelisse. Piepkleine (haha, cavia-kleine) hoofdstukjes over een cavia die troost vindt in haar lade met nietjes. Geniaal.
3. En ik werd helemaal stil van ‘Mamma en Omma’, een zeer goede documentaire over een geadopteerd meisje, met pertinente vragen over wat dat het is moeder te zijn, dochter te zijn.

Ik luister mijn podcasts in mijn podcast-programma op mijn iPhone. Ik voeg hier telkens een linkje toe, maar je kan de podcasts dus rechtstreeks zoeken, en je abonneren.

Enjoy!

 

 

Prinses wordt verzwolgen door een boek

Het is 20u. Ik heb net mijn werk afgerond, alleen op kantoor, schoenen uitgeschopt, rennend tussen de kopieermachines en de tafel die ik ingepalmd heb. Ik vertrek naar de plek waar ik zal overnachten, realiseer me dat ik nog niet gegeten heb. Tot mijn schande stop ik bij Mc Donalds, die nu eenmaal langs de autosnelweg ligt en ook een vegetarische burger in het aanbod heeft (geen aanrader). Ik mis de kinderen zo hard dat het fysiek pijn doet, ik ben moe en ik heb het koud. Tijdens het eten pak ik mijn boek erbij. Tijdens het lezen, verdwijnt de hele omgeving.

Het is 23u. Ik lig in een B&B met koude voeten in een vreemd bed. Het was donker toen ik hier toe kwam, morgen zal de omgeving zich aan me openbaren als een open landschap waar mist optrekt over de weilanden waar paarden grazen in de ochtendkilte. Ik lees, obsessief. Het is alsof ik me schrap moet zetten om niet in het boek te verdwijnen. Het dreigende onheil in het boek zuigt me op. Ik wil me tegelijkertijd losrukken en verder lezen.

Het boek dat me in zijn macht had, was het nieuwe boek van Connie Palmen. ‘Jij zegt het’. Over de relatie tussen Sylvia Plath en Ted Hughes die eindigde met haar zelfmoord.

Het is lang geleden dat ik zo door elkaar geschud werd door een boek. Dat ik wou dat ik het uit had en dat het tegelijkertijd nooit op kon zijn.

Tijdens dit schrijven, frustreert het me dat ik geen woorden heb voor wat het boek met me doet. Alleszins werd ik heel erg hypomaan van het boek. Het boek scherpt mijn denken, mijn waarnemen. Het is een belevenis op zich, waar ik grenzen van tijd en ruimte doorbreek en me in een ander hoofd mag bevinden, in een andere tijd en op een andere plek.

Dit rake stukje. ‘Denken is een discipline en kost tijd, een heilige tijd die je – net als voor het kloosterlijke bidden van de metten, lauden en vespers – bewust moet vrijmaken door hem te beschermen tegen de intrusieve macht van het banale.’ (C. Palmen, Jij zegt het, p. 59).

Maar ook het absolute met mededogen geschreven beeld van de radeloosheid van de in de steek gelaten moeder, die achtergelaten is en voor zichzelf en haar kinderen moet zorgen. Die vooraleer zelfmoord te plegen een bordje pap klaarzet bij de kinderbedjes. Het raakte in mijn hoofd plekken die ik liever niet meer bezoek.

Connie heeft dit boek geschreven om Ted Hughes een stem te geven die de schuld kreeg van de zelfmoord van Sylvia Plath. In het boek van Palmen wordt veel nadruk gelegd op het moeizame samenleven met iemand die manisch-depressief is. En hoe Ted uit zijn huwelijk ontsnapt, leeg en moe door wat het van hem gevraagd heeft.

We zullen het niet weten. Zouden ze het zelf geweten hebben, hoe het zat, die complexe verhouding tussen hen? Ik denk niet dat het zo is dat de oorzaak ligt in dat zij labiel was OF hij een monster. Ik denk wel dat er nog iets subtielers speelt dan Connie heeft beschreven. En dat is het subtiele spel van hoe de zwakke plek in een persoon, de andere kan aantrekken en dat dit leidt tot een zeer destructief patroon. En een drama. In dat geval gaat het ook niet om een liefdesverhaal, zoals ik een extatische Hollandse om twee uur ’s nacht op tv in mijn B&B hoorde uitroepen, in mijn slapeloosheid zoekend naar afleiding. Ook dit raakt aan plekken in mijn hoofd die ik liever niet bezoek, maar die ik onder ogen moet zien van mezelf omdat dat mijn enige bescherming is.

Connie. Connie. Je hebt jezelf overtroffen. Kan je dit alsjeblief nog eens doen?

[Connie Palmen. Jij zegt het. Prometheus. 2015.]

Dingen die dwarrelen in een prinsessenhoofd

Een allegaartje van gedachten en belevenissen. Ik zou over elk van hen een post kunnen schrijven, maar ze even op een hoopje gooien kan natuurlijk ook.

---

Schaap
Peuterzoon zit niet zo lekker in zijn vel. Ik leg het schaapke in de watjes en doe hem vroeg onder de wol.

Bombardement
Een tijdje geleden zat ik op een bankje in het bos naast een oude zuster die apart in een huisje woonde. Door een bombardement in de oorlog was ze zo zwaar getraumatiseerd, dat ze niet meer kon samen wonen met mensen omdat elk (plots) geluid haar de stuipen op het lijf kon jagen. Ik sprak met een andere oude mevrouw, die vertelde hoe ze de lijken nog steeds ziet liggen aan de Naamsepoort in Leuven. Er komt zo veel over vluchtelingen binnen, en ik hoor weerklinken dat ze allemaal aan het werk moeten en liefst snel. Ik snap niets van deze wereld, echt absoluut niets.

Puzzelstukje (I)
In een gesprek wordt me een woord aangereikt: hypomanie. Ik heb het gevoel dat ik weer een puzzelstukje in handen heb gekregen in het begrijpen van mezelf. Het gaat om hyperactiviteit, overmatige vreugde, impulsiviteit en prikkelbaarheid, maar dan zonder het verliezen van het contact met de realiteit zoals bij problematische manische stoornissen. Zou het zo heten, dat gevoel dat ik krijg in de auto als de muziek me streelt, de hele wereld in elkaar lijkt te vloeien, alles klopt en ik één ben met het universum en alle deurtjes in mijn hoofd open staan? Is dat de naam voor het gevoel van die opperste staat van alertheid en het geen-grenzen-meer-hebben-in-denken als ik iets nieuws creëer op mijn werk?

Palmen
Connie. Ik weet niet goed wat ik met haar moet. Ik vond I.M. als puber prachtig, later vond ik het er ver over. Ik lees haar boeken en soms ben ik het beu, die voortdurende analyse van mensen, hoe ze in elkaar zitten, hun drijfveren, eigenaardigheden, denken, reacties. En toen ging ik op vakantie en las ik daar ‘Lucifer’ opnieuw en merkte ik dat die goede oude Connie onder mijn vel ging zitten en mij helemaal op scherp zette. Het boek bracht me letterlijk in een staat van alertheid, ik was zo geprikkeld. Misschien werd ik er zelfs wat hypomaan van.

Puzzelstukje (II)
Serviel. Nog een woord dat misschien een tot nu toe ontbrekend puzzelstukje was in het denken over en het snappen van mezelf. Connie Palmen gaf het me, in Lucifer. Ik denk dat ik serviel ben in relaties, partnerrelaties. Dat ik heel veel begrip voor de andere opbreng en die persoon over mijn grenzen laat marcheren. Dat ik het moeilijk vind om gewoon bij mezelf te blijven en mezelf trouw te zijn, als ik verliefd ben. Over Dirk hebben we het genoeg gehad. Waarom ik smekend naar mijn telefoon zat te kijken, wachtend op berichtjes die de ondeugdelijke man niet stuurde, is een ander verhaal. Ook van hem heb ik dingen genomen die absurd zijn. Ik heb er paal en perk aan gesteld, maar ik vraag me echt serieus af of ik wel in een relatie pas. Ik ben veel sterker en niet serviel als ik alleen ben. Kan ik ooit bij iemand zijn zonder mijzelf te verliezen?

Geld
Ik heb stress over geld. Ik weet niet hoe het komt, maar het is op – en de maand nog niet. Ik doe geen gekke dingen, denk ik. Ooit zocht ik op dat een gezin met twee kindjes 2400 euro per maand nodig heeft voor volwaardige participatie aan de maatschappij. Dat hebben we lang niet. In theorie heb ik een lijstje met uitgaven en inkomsten, en na aftrek van alle vaste kosten, heb ik ongeveer nog 60 euro per week over voor boodschappen. Alleen moet ik soms ook naar de dokter en hebben we wel eens iets nieuws nodig, … Dus lukt het gewoon nooit. Ik wil dat het een keer ophoudt want ik vind het vermoeiend zo.

Luxe
Twee dagen wandelen of fietsen op de Veluwe in de herfst. Daar verlang ik op dit moment heftig naar. Net als: een koffie gaan drinken in een koffiebar. Een keer zomaar iets kleins kopen.
Het is luxe en ik weet het. En tegelijkertijd is dat net wat het leven wat glans geeft, die dingen kunnen beleven met elkaar. Leuke dingen hoeven niet altijd geld te kosten, maar de leuke dingen die een beetje geld kosten, zijn net die dingen die het dagelijkse bestaan met zijn uitdagingen (haha, ik spreek niet meer over problemen, heb ik geleerd van een iets te vlotte interim-adviseur op het werk) even op een ander level tillen. Op de soepvakantie heb ik gezeten met een kopje koffie in de hand, naar mijn jongens gekeken en ik was even helemaal weg van alles. Ik teer nog steeds op die herinnering. (Zou ik toen hypomaan geweest zijn? :))
Ik weet dat enkele dagen wandelen en fietsen op de Veluwe, of mijn grote droom: naar Texel of Vlieland gaan, onbetaalbaar is, maar tegelijkertijd onbetaalbaar diep intens samen zijn zou genereren met mijn jongens en met mezelf.
Keep on dreaming, prinses.

Voorzienigheid (I)
Ik was al een tijdje aan het broeden op het eventuele kopen van een diepvriesje. Ik ben jammerlijk onbesluitvaardig als het op sommige dingen aankomt. Ik vergeleek diepvriesjes en bedacht ecologische voor- en nadelen. Het argument pro was dat ik minder eten zou weg gooien (ik maak vaak te veel soep) en me iets beter zou kunnen organiseren, met als winst: quality time voor jongens en mij, meer energie.
Ik schoof de beslissing op, omdat ik nu eenmaal niet zomaar 300 euro kan uitgeven. En toen kreeg ik een mailtje van iemand met de vraag of ik een diepvriesje dat ze nog ergens staan hebben en dat exact van het type was dat ik zocht (klein, zuinig), zou willen.

Voorzienigheid (II)
In mijn targets van het werk staat dat ik een cursus moet geven. Bij een bepaald aantal deelnemers kan de cursus doorgaan. Ik deed al het nodige, maar het aantal inschrijvingen bleef ondermaats. En plots regent het nieuwe namen en lijkt alles goed te komen.
Ik weet soms niet waar ik de dingen aan verdien.

Pijn
‘Moeke heeft de auto pijn gedaan.’
Ik schaam me dood. Het nieuwe karretje is zwaar gehavend. Ik ben al een tijdje te gejaagd, omdat ik stress heb. Voor mijn bijberoep, voor mijn werk. We gingen een oude mevrouw ophalen die geen familie heeft en hier een drietal keer per jaar op de koffie komt. Ik was later dan gepland en er was gedreins op de achterbank. Op haar oprit heb ik de bocht fout genomen. Er zit letterlijk een knoop in mijn maag. Omdat ik me schaam, omdat ik het op het werk moet zeggen, omdat het stom van me was, omdat er kosten aan verbonden zijn, omdat het me tijd en energie zal kosten en wat geregel. Ja, er zijn ergere dingen. Maar verdorie toch.

Huidhonger
Soms doet het gebrek aan aanrakingen – we tellen even een onstuimige kleuter en peuter niet mee – fysiek pijn. Mijn huid hongert. Het gaat niet eens om seks, al zou dat ook nog wel eens van pas komen. Laatste aanrakingen waren van de ondeugdelijke man. Ik herinner me de sterke armen met omhelzen, de achteloze aai zo nu en dan, het peinzend kneden van mijn voet tijdens het praten. Van de Dirk-aanrakingen weet ik al niets meer, al moeten die er wel geweest zijn. Het is eenzaam, niet aangeraakt worden. En tegelijkertijd is het zo moeilijk om het wel toe te laten. Ik ben niet iemand die vlotjes overstag gaat in fysiek contact. Soms denk ik er aan het te kopen. Zoals: een massage om de huidhonger te voeden. Maar ook dat is niet hetzelfde denk ik, en dat hoort weer onder een categorie van luxe die onbetaalbaar is. Dus blijft het even bij die plakkerige kinderhandjes, de knieën die me zwaar stompen als ik koppig blijf slapen en de mannen over me heen achter elkaar aan gaan ’s ochtends, babybroer zijn slapend hoofd dat zich in mijn buik boort midden in de nacht – hij schurkt altijd met zijn hoofd tegen me aan.

Over nooit meer de oude worden

Overrompeling
Het was een beetje een overrompeling hier, donderdag, nadat ik woensdagavond gepleit had voor meer vertrouwen. Basically, meer vertrouwen in onszelf en onze kracht, als vrouw, als moeder. En dat door ons te verbinden met onze eigen natuur (niet ‘de natuur’ an sich, alhoewel mijn eigen natuur me daar wel mee in verbinding stelt, zoals ik aantoonde in de voorbeelden die ik gaf over wanneer ik het dichtst ben bij mijn krachtige, intuïtieve ‘ik’).

Falen
Eén van de dingen die ons vaak in de weg staan om vertrouwen te vinden, is – denk ik – dat we zware periodes in ons leven zien als mislukkingen, falen, te vermijden, zo snel mogelijk op te lossen.

Voor vele vrouwen, zo bleek uit de reacties maar ook uit andere blogs en verhalen van mama’s, is de geboorte van een (eerste) kind het begin van zo’n periode waarin alles op zijn kop lijkt te staan en alle vertrouwen kwijt geraakt. Helemaal te begrijpen. Alles verandert met die (eerste?) hummel. Je relaties. Niet alleen met je partner, maar ook met je eigen ouders. Je schoonouders. Je eventueel oudere kind. Je hele omgeving. Jezelf. Je werk. Je dagritme verandert. Je nachtritme. Je tijdsbesteding. Je lijf is anders. Een bevalling is soms heftig en vaak moeilijk een plek te geven.

Ik denk dat die zware periodes in het leven er bij horen. Dat iedereen die heeft. Na de geboorte van een kind. Na het vertrek van een partner (wie, ik?). Na de verandering of misschien zelfs het verliezen van werk. Misschien zelfs zonder aanleiding. Misschien wijzen die periodes er ons soms gewoon op dat wie we waren niet meer past. Dat we moeten transformeren, evolueren, om terug beter te passen bij het leven dat we hebben, bij de situatie die anders is en andere dingen van ons vraagt.

Complexe pijn, meervoudige verandering
Mijn partner ging weg. Dat bracht een heel complexe pijn met zich mee. De pijn van verlaten zijn. De pijn van verloren dromen (nog kinderen, het samen fijn hebben, intact gezin zijn). Maar ook de pijn van moeten veranderen, omdat de nieuwe situatie nieuwe dingen van mij vroeg. Misschien was die pijn het heftigste. Ik zette me schrap. Maar ik moest wel. Dus moest ik anders leren denken. Moest ik manieren zien te vinden om mijn energielevel wat op de krikken. Moest ik voor mezelf zorgen, mezelf geven wat ik nodig had (byebye voetmassages en lekkere pasta’s van Dirk, hello kersenpitkussens en repen chocola). Moest ik zelfstandiger worden en volwassener (hallo rijbewijs, bloed-zweet-tranen, joh). Moest ik leren zelf beslissingen te nemen, niet meer altijd op iemand anders te leunen. Moest ik heel veel meer zorg voor mijn kinderen opnemen, want die liet ik vaak aan Dirk over die altijd wel een zot spelletje had of leuk verhaaltje vertelde, terwijl ik het huishouden deed en de rekeningen betaalde. Leuk was anders en ik baal nog veel te vaak als een stekker, maar eerlijkgezegd? Ik ben volwassen aan het worden. En dat is niet slecht.

Na regen komt kracht
Het is verschrikkelijk om alle fundamenten van onder je leven geblazen te zien. Om totaal uit je rol te vallen. Om niet te krijgen wat je verwachtte (bijvoorbeeld: een roze wolk, een intact gezin, … ).

Maar we kunnen proberen aanvaarden dat dit soort periodes er bij horen, het verzet staken, en in plaats van redding te zoeken bij anderen (wat ik lang deed) of te blijven kauwen op die pijn en het kwetsbare gevoel, naar binnen keren en de kracht zoeken in onszelf.

De kans dat je die kracht vindt op momenten dat je op de bodem zit, is niet zo heel onrealistisch. Bodem en fundament zijn een andere naam met een andere betekenislaag, voor hetzelfde. Als alles veranderd is en je lijkt alles kwijt te zijn, blijft over wat onverwoestbaar is in jezelf. En dan gaat alles niet meteen van een leien dakje, maar dan kan je wel vertrouwen opbrengen, leven vanuit je eigen overtuigingen, en de soms pijnlijke veranderingen die nodig zijn om de crisis te laten voorbij gaan, voltrekken. En als je daar hulp bij gebruikt, van vrienden, blogs, therapeuten, whatever, lijkt me dat alleen maar goed.

En zo geloof ik dat je na een heftige periode, bijvoorbeeld als je moeder geworden bent en je wereld staat op zijn kop, niet hoeft te blijven hangen in een gevoel van kwetsbaarheid. Er onderdoor gaan is geen garantie op ‘nooit meer sterk’ en ‘nooit meer er boven op’. Misschien is het zelfs een garantie op ‘sterker dan ooit’? Ik denk dat je mag vertrouwen in je kracht, en in die betekenisvolle veranderingen die je doorgemaakt hebt waardoor je beter toegerust bent voor het nieuwe leven dat aangebroken is. Bijvoorbeeld als mama, of als alleenstaande ouder, of … Ik denk niet dat je ooit nog de oude wordt, maar ik denk dat je een heel krachtige nieuwe kan zijn. Als je durft. En ik hoop stiekem dat we elkaar deze verhalen kunnen vertellen. Niet alleen het deel van nooit meer de oude worden, maar vooral het deel van een krachtige nieuwe zijn. (NB: krachtig en kwetsbaar zijn geen tegengestelden in dit verhaal, in je kwetsbaarheid staan is heel krachtig, zeker als je die als een deel van je nieuwe leven kan zien.)

Nogmaals hef ik het glas (allez ja, een blikje pepdrank actually). Op vertrouwen. Proost!

(En volgende keer post ik iets normaals. Ok? :))

P.s. In mijn vorige post had ik het over vertrouwen op je intuïtie, als je moeder gaat worden. Iemand reageerde daarop dat dat zou betekenen dat mensen vooral angstig zouden zijn. Ik denk dat angst net datgene is dat ons in de weg zit om bij onze intuïtie te komen.

Mijn intuïtie dreef me ertoe elke zwangere avond in bed te lezen, zodat ik zo veel mogelijk zou weten over wat er zich in me afspeelde, en wat ik kon verwachten van een bevalling. Dit waren mijn pareltjes:

1. ‘Veilig zwanger’, ‘Veilig bevallen’ en ‘Veilig doorheen de kraamtijd’. Boeken van Beatrijs Smulders. Beatrijs Smulders is een Nederlandse verloskundige. Werkelijk alles komt aan bod (ja, van aambeien tot kraamtranen), in korte hoofdstukjes, telkens opgefrist met verhalen van vrouwen. Ook wordt er normaal gedaan over alles, het hoort er allemaal bij, er wordt open en eerlijk over verteld. Precies wat ik nodig had.
2. ‘Bevallen en opstaan’ van Jetske Spanjer en anderen. Dit boek is al wat ouder, zeer informatief. Wat ik vooral telkens maar bleef lezen, waren de bevallingsverhalen van vrouwen. Zo staat er een verhaal in van een moeder die een kindje met het syndroom van Down krijgt, wat na enkele dagen sterft. Dat verhaal is zo prachtig dat ik het zelfs bij de vijftigste lezing niet droog hield.
3. ‘Bollebuikenboek’ en ‘Bolle Buiken in beweging’ van Leen Massy. Bevallingsverhalen. Het één na het ander. Alle scenario’s. Ontroerend mooi en intiem. Ik zou alleen al nog eens zwanger willen zijn om me weer terug te trekken in bed met die verhalen.
4. ‘Baren’ van Benedicte Vansina. Inzoomen op het proces dat baren is, toelichting bij de hormonen en welk werk ze doen. Geeft vertrouwen en handvaten om je voor te bereiden op je bevalling. En aan storminjehoofd: ze heeft ook een boek voor vaders geschreven :).

Prinses onthult haar geestelijk trainingsschema

Zomer 2014

Net alleen met twee jonge kindjes. Ik ga enerzijds totaal onderuit en blijf tegelijkertijd doorwerken, doorfunctioneren, doorbestaan, en doorschrijven. Hele uren en dagen uit die periode zijn verdwenen uit mijn geheugen. Ik had het gevoel dat ik doof en blind was.

---

Najaar 2014 – voorjaar 2015

Het is verdorie aanpoten, op je ééntje een gezin zijn met die energieke jongens die liever om vijf uur dan om zes uur opstaan. Ik voel me vaak alleen en doodmoe. Ik loop vast in mijn eigen denken, vind alles onmogelijk en vind het onverdraaglijk dat mijn lot als alleenstaande mama voor mij bepaald is (ik! heb! hier! niet! voor! gekozen!!!). Ik vind het zo lastig om de rekeningen betaald te krijgen, de paniek in toom te houden, niet te vaak in huilen uit te barsten met de jongens erbij, een goede manier te vinden om met de ex om te gaan, de langdurige onderhandelingen over de nieuwe baan te voeren, en te leren rijden.

Er zijn veel kwade dagen maar ook goede dagen. Of kwade uren en goede minuten.

Ik leer bij over het leven. Op dit moment zou ik het als volgt samenvatten:

1. Er zijn zo veel momenten van genade. Je moet ze alleen zien. Daarvoor moet je in het moment blijven, erbij zijn. Als je doof en blind bent van verdriet en vermoeidheid, hoor je dat liedje niet op de radio, zie je dat lieve gebaar van je kind niet en mis je dat veertje op de vensterbank.

2. Er is altijd iets om dankbaar om te zijn. Je kan ervoor kiezen om in dat gevoel te gaan staan. Recent was ik even op een drafje in de supermarkt terwijl de jongens een half uurtje bij een vriendin speelden, en ik hoorde mezelf denken hoeveel geluk ik had in mijn leven. Om mijn jongens die leuk aan het spelen waren, om die vriendin, om dat blinkende autootje op de parking van de supermarkt, om de gezonde voeding in mijn tas. Een half jaar geleden dacht ik meestal hoeveel pech ik had, omdat ik alleen ben, en moe, en …

3. Open je handen, laat gaan wat je niet dient en ontvang. Wat je nodig hebt, is er meestal al. Je kan het perfect doen met wat je hebt, als je wat creatief bent. En je kan er ook op vertrouwen dat je gegeven zal worden wat je nodig hebt. Zo kwamen het voorbije jaren altijd net op het goede moment vriendinnen langs met kleedjes voor de baby of de kleuter, potten confituur om de lege koelkast te vullen, … Ontvankelijk worden. ‘Ja!’ en ‘Dankje!’ durven zeggen. En zelf ook weer beginnen geven, aan anderen. Ik probeer gul te zijn, wat rationeel niet zo slim is, maar ergens heb ik een diep vertrouwen dat dat goed is.

4. Je bent niet verantwoordelijk voor wat er met je gebeurt, maar wel voor hoe je er mee omgaat. Dat kan ik niet verder uitleggen, maar het is wel waar. Tegelijkertijd zie ik ook weer wel dat ik de eerste periode na het vertrek van Dirk er zelfs niet voor had kunnen kiezen om zo zen te zijn als dat ik vandaag ben, ik was omver geblazen. Maar op een gegeven moment moet je er weer wat van maken, loslaten, een manier vinden om verder te gaan, dingen een plek te geven.

5. Je krijgt niet op je pad wat je verdiend hebt. Het leven (of één of andere hogere macht) richt haar pijlen niet op ons om ons te straffen of een lesje te leren. Je kan echter wel kiezen om te leren van wat er op je pad komt. Of je kan je verzetten, en dan wordt het niets.

---

Zomer 2015

De laatste maanden zijn bijzonder geweest. Min of meer automatisch is er daardoor een soortement van geestelijke/mentale/emotionele oefening in mijn leven geslopen.

De Jezuïeten wisten het al. Ook je geest moet oefenen, als je in goede geestelijke conditie wil blijven. Even serieus: hoe heb ik ooit kunnen denken dat je mentaal/geestelijk gezond kan blijven als je er niets voor doet? Als je een goede fysieke conditie wil, moet je toch ook trainen?

Ik ben mijn geest beginnen oefenen. Idealiter* gaat dat als volgt:

1. Na kinderbedtijd doe ik yoga met Adriene. Ook als ik hoofdpijn heb (net dan!), ook als ik kapot ben van vermoeidheid. Meestal start ik zonder zin, en als de les er bijna opzit wil ik niet ophouden.
2. Na de yoga, voed ik me met een hoofdstukje uit boeken die me inspireren. Daarvoor heb ik een zeteltje aan het raam, waar ik dan een kopje warm water met citroensap drink (dat wil Adriene) en een stukje lees. De boeken op het stapeltje inspirerende literatuur van nu zijn:

+ Pema Chödrön, Waar je bang voor bent. Moed en mededogen in moeilijke tijden
De titel zegt genoeg. Stof tot nadenken. Over egoloosheid, over in je pijn durven gaan staan, over erbij blijven, over loslaten.

+ David Allen, Making it all work
Ik blijf een organisatorisch probleempje hebben. Alles gedaan krijgen op efficiënte manier is een uitdaging voor mij. Blijven gaan met David dus. Dat ik dus vrij zen ben anno nu, betekent niet dat mijn huis schoon is, mijn mails beantwoord en mijn to do lijstjes afgevinkt. Ik kan er wel steeds beter mee leven dat dat allemaal niet zo is.

+ Michio Kushi, The Macrobiotic Way
God, wat wou ik dat ik een volleerde macrobioot was! Dat ben ik niet, al staat er weer dagelijks miso op het menu en kies ik voor granen en gestoomde groenten als het kan. De macrobiotische leer is voor mij erg inspirerend omdat het gaat over vrede vinden met jezelf en met je omgeving, en ook over rechtvaardigheid.

+ Simon Brown, Macrobiotics for life
Nog een macrobiotenboek, maar meer op emotionele healing gericht dan op voedingsadvies.  

Na het lezen heb ik meestal een kalme energiestroom, ruim ik het huis nog op, doe ik nog wat voor het werk en ga ik in alle rust slapen. Het is bijna saai aan het worden :).

* De realistische lezer zal wel begrijpen dat het ideale scenario slechts weg gelegd is voor 1 avond op 4. De meeste avonden doe ik enkel de yoga, en soms ben ik niet eens in de gelegenheid om te ‘trainen’. Gek genoeg is dat bij elk mogelijk avondplan dat gemaakt wordt nu een afweging: kan ik er mijn geestelijke training voor laten of niet?

Paradoxen

De laatste dagen heb ik gelezen in het boek van Helene Etminan: ‘Crisis en spiritualiteit’. Een uitgangspunt van het boek is dat je door een crisis in je leven iets kan leren, dat de dingen anders worden, nooit meer zullen zijn zoals ze geweest zijn. En dat dat lijden veroorzaakt. Ze beschrijft heel treffend een aantal elementen die ik heb ervaren de laatste tijd: de ‘sociale dood’ (er niet meer bij horen, overal naast lijken te vallen, ik heb het ervaren als achter een glazen muur zitten in de werkelijkheid), het ongeduld dat mensen die ‘dicht’ bij je staan hebben met je crisis (je moet er maar eens over geraken, je wil vast niet, …) wat leidt tot conflicten. Maar ook de intense vermoeidheid (niet zozeer op fysiek vlak, maar op ‘zielsniveau’), de neiging je af te sluiten, de angst, en het lijden onder het lijden dat je vreest (en niet zozeer onder het lijden dat er hier en nu is). En het feit dat je leven zo piepklein wordt, dat je ook enkel (en vooral) oog hebt voor je eigen situatie, omdat het al je aandacht en energie opslokt daarmee om te gaan.

Twee gedachten in het boek lijken me sleutels tot het veranderen van hoe ik met mijn situatie om ga, maar ik kan ze moeilijk naast elkaar leggen. Ik geef ze eerst weer, en dan enkele gedachten erbij

1. Slachtoffer of dader?

In het boek wordt het onderscheid gemaakt tussen slachtoffertypen en dadertypen. Slachtoffers voelen zich afhankelijk van anderen (ik heb verdriet omdat jij mij geen aandacht geeft) en daders houden vast aan zichzelf, geven anderen geen macht over de eigen stemmingen en situaties. En zij gaan aan de slag met een situatie.

2. Aanvaarding

Een andere gedachte in het boek, wat op deze blog ook al vaker aan bod kwam in wat ik schreef of in de reacties van anderen, is het aanvaarden dat de situatie is zoals ze nu is. En daar rust in vinden. Het is niet anders. Niet meer vechten, schoppen, janken, brullen, trappen. Maar weten dat het nu is zoals het is. Hoewel je het graag anders had gehad.

Enkele gedachten daarbij:

1. Ik denk dat ik nogal de neiging heb een slachtoffertype te zijn. En goh, wat haat ik dat. Ik laat zo snel over mijn eigen grenzen walsen, ik stel me vaak te afhankelijk op van anderen. Maar tegelijk ‘ben’ ik in deze situatie ook min of meer een slachtoffer, want ik wou graag een intact gezinnetje en heb er veel, zo niet alles, aan gedaan om ons gezin te doen ‘draaien’. En Dirk heeft een hele hoop problemen veroorzaakt en is er dan tussenuit gepiept. Ik probeer mijn ogen te openen voor patronen, voor mijn eigen aandeel, voor Dirk zijn kant (het is me vrij duidelijk dat hij geen verantwoordelijkheid en stabiliteit kan verdragen, en ik weet ook wel hoe dat komt). Dus ik probeer vooral niet in het slachtofferhoekje te blijven zitten. Maar het is nu ook eenmaal zo dat de situatie waarin ik zit erg moeilijk ‘uit te houden’ is, voor mij. Er is schaarste op allerlei vlakken (tijd, energie, geld, rust, slaap, …). En er lijkt telkens ook weer iets nieuws te gebeuren waardoor ik al rechtkrabbelend weer neergemept word (bijvoorbeeld kind wordt ziek waardoor ik nachten op rij niet kan slapen). Dus zelfs al wil ik echt uit alle macht geen slachtoffer zijn, het lijkt ook erg moeilijk om het niet te zijn. Ik heb vaak het gevoel dat ik heel hard mijn best doe er wat van te maken, maar telkens weer tegen dingen aanloop.

2. Het maken van mijn masterplan, was een soort ‘klik’ in mijn hoofd. Van slachtoffer naar dader. Van treuren naar veranderen. Alleen zitten de omstandigheden niet altijd mee. De touwtjes in handen nemen, zoals ik nogal rigide probeer met mijn masterplan, is daarom gewoon niet makkelijk. Bijvoorbeeld: ik wil wel werken, maar door een aantal gebroken nachten op rij door de ziekte van Babybroer, vind ik het een waar gevecht om me te concentreren en mijn deadlines te halen. Zit ik dan weer aan de kant van het slachtoffer? Ik weet het niet. Ik kan ook geen ijzer met handen smeden. Mijn inkomen is bijvoorbeeld echt te krap op dit moment. Ik wil heel graag wat meer leuke dingen gaan doen, en ik weet dat dat mentaal ook gezond zou zijn voor me, maar eerlijkgezegd vind ik dat op dit moment ook erg stresserend omdat het vaak geld kost, net als de babysit die ik dan moet nemen. Zo vond ik bijvoorbeeld afgelopen weekend dat ik eindelijk maar eens op babybezoek moest bij een vriendin, en ik had dat afgesproken en keek er naar uit. Maar een cadeautje kopen, een treinticket, een hele reis maken met de twee kinderen… Was me eerlijk gezegd wat te veel stress. En toen bleek Babybroer ook nog ziek, dus kon het niet doorgaan. Waardoor we weer een heel weekend ‘thuis’ zaten, waarvan ik weet dat het niet goed is voor mij.

3. Ik vind aanvaarding van de situatie waar je nu in zit, op gespannen voet staan met de omslag maken van ‘slachtoffer’ naar ‘dader’. Het daderschap veronderstelt dat je meester wordt over een situatie. Maar als je ‘berust’ in wat is, ontbreekt toch de impuls om meesterschap te verwerven? Of moet je eerst door de aanvaarding heen, om tot daderschap te kunnen overgaan?

4. Door het boek heb ik ingezien dat starten als zelfstandige begeleider/coach op middellange termijn, een opbrengst zou kunnen zijn van deze crisis. Dat ik wat ik meegemaakt en doorgemaakt heb, daarin zou kunnen transformeren tot iets ‘vruchtbaars’, ook voor anderen. Maar het is best beangstigend om in een situatie waarin je ‘verzwakt’ bent, grote stappen te nemen.

5. Waar ligt de grens tussen een redelijke verwachting ten opzichte van anderen en daaruit voortkomende teleurstelling, en slachtofferschap? Dirk wist bijvoorbeeld dat Babybroer flink ziek was, dat er nachten lang gehuild werd, dat het moeilijk was. Hij heeft aangegeven meer betrokken te willen zijn, maar nadat ik hem op de hoogte bracht van de situatie, belde hij geen enkele keer om te horen of het al beter was, vroeg hij ook niet naar de precieze diagnose bij de dokter enzovoort. Ik was daar eerlijk gezegd flink van ontdaan. Ik vond het gebrek aan interesse voor de gezondheid van Babybroer onbegrijpelijk, en daarnaast vond ik het on het zacht uit te drukken vrij lullig van hem dat hij zijn gemakkelijke leventje verder zet en het maar normaal vind dat ik nachtenlang niet slaap, me naar de dokter spoed op zaterdag met twee kinderen, een halve dag met een ziek en jengelend kind op mijn heup loop terwijl ik zelf ook niet lekker ben enzovoort. Zijn dat nu slachtoffergedachten, of is het gerechtvaardigd dat ik dat niet ok vind? Waar zijn mijn grenzen ‘legitiem’, en waar zijn het slachtofferburchten?

6. Hoe verhouden daderschap en zelfzorg zich tot elkaar? Of misschien eerder: wat is zelfzorg? Is zelfzorg jezelf dat zetje geven om beter te doen, om een stap te zetten, om wat moeilijk is te overwinnen? Of is zelfzorg in een hoekje op de bank kruipen met een dekentje en maar even vinden dat je niets moet omdat je verdriet hebt?

Tot slot een citaat van Etty Hillesum. Het doet me glimlachen van herkenning:
‘Dat is je ziekte: je wilt het leven vangen in eigen formules. Je wilt alle verschijnselen van dit leven omvatten met je geest in plaats van je zelf te laten omvatten door het leven. Hoe was het ook nog maar: je hoofd in de hemel steken, dat gaat. Maar de hemel in je hoofd steken, dat gaat niet. Je wilt iedere keer zelf de wereld opnieuw scheppen, in plaats van de wereld te genieten zoals ze is. Daar zit iets dwingelandijachtigs in.’

[E. Hillesum, Dat onverwoestbare in mij, Balans, 2011.
En H. Etminan, Crisis en spiritualiteit. Gids voor zelfmanagement in moeilijke tijden, Lannoo, 2007.]

Beveiligd: Retour afzender

De inhoud is beveiligd met een wachtwoord. Vul het wachtwoord hieronder in om hem te kunnen bekijken:

Wachtwoord: